SATELITSKA TELEVIZIJA

Kemal Dervić: PRAKTIKUM KABLOVSKE TELEVIZIJE

Glava 3. KONCEPT SISTEMA ZA SATELITSKU RTV DIFUZIJU

3.1. Satelitske orbite

3.2. Dijelovi satelita

3.3. Frekvencijski opsezi satelita

3.4. Zone pokrivanja satelitskim signalom

3.5. Polarizacija satelitskog signala

3.6. Emitovanje i prijem satelitskog signala

3.7. Kodiranje satelitskog signala

Artur C. Klark, vizionar, naučnik i pisac naučne fantastike (Odiseja u Svemiru), još u oktobru 1945. godine, u časopisu ”Wireless Word” predstavio je svoju genijalnu i revolucionarnu zamisao, da se za prenos televizije i drugih telekomunikacionih sadržaja koriste stacionarne stanice postavljene u orbiti zemlje.

Po njegovoj teoretskoj postavci, ako se svemirske stanice postave dovoljno visoko iznad zemlje, njihov period orbite može se dovesti na 24 h i time izjednačiti sa okretanjem planete. Ovo znači da bi posmatračima sa zemlje stanica izgledala stacionarna iznad jedne tacke, tako da se jednom postavljena antena ne bi trebala pomjerati.

Imajući u vidu da je brzina satelita promjenjljiva sa odstojanjem od površine zemlje, ovakva geostacionarna orbita moguća je samo u tijesnom pojasu iznad ekvatora na visini od oko 36 000 km. Danas se ovaj pojas u čast Artura Klarka zove Klarkov pojas ili geostacionarna orbita.

Ako se u geostacionarnoj orbiti postavi satelit kao repetitor koji bi primao i prenosio komunikacione signale u okviru svoje zone pokrivanja (footoprint) nazad do zemlje, sa takva tri ekvidistantna repetitora se može pokriti cijela zemljina površina. To znači, da bi se na svakom mjestu na zemljinoj kugli mogli teoretski primati radio ili TV programi bez obzira gdje su napravljeni i to u istom trenutku u kome se emituju (uživo).

Ono što Klark nije predvidio u svom vizionarskom izlaganju bio je nagli razvoj mikrotalasne tehnike koja je omogućila da se satelitske komunikacije ostvare pomoću predajnika male snage.

Ipak, u prvom trenutku tehnologija je kasnila za idejom pa navodimo nekoliko važnih dogadaja koji su uslijedili poslije Klarkovog izlaganja 1945.

1957-Lansiran je prvi vještacki satelit Sputnik 1.

1960-Lansiran je prvi telekomunikacioni satelit EHO 1.

1960-Lansiran je prvi aktivni telekomunikacioni satelit Kurier 1B.

1961-Lansiran je Sinkom III, iznad Pacifika i isti je služio za prenos Olimiskih igara iz Japana.

1962-Lansiran je Telestar 1 sa 60 telefonskih linija.

1964-Osnovan je Intelsat, radi eksploatacije satelitskog sistema za telekomunikacije(International Telecommunication Satelite Consortium). Satelitski sistem ima dva dijela: kosmički dio koji se sastoji od satelita u vlasništvu Intelsata i zemaljski dio koji se sastoji od zemaljskih stanica u vlasništvu telekomunikacionih organizacija. Istočni blok imao je svoju organizacijaza kosmičke telekomunikacije, pod nazivom Intelsputnik.

1964-Lansirana je čuvena “Rana ptica” (Intelsat I) sa 240 telefonskih ili jedan televizijski kanal.

1965-Lansiran je prvi telekomunikacioni satelit SSSR-a, Munja-1.

1971-Održana je Svjetska administrativna konferencija za kosmičke telekomunikacije u Ženevi.

1971-(20. avgust) Jugoslavija je Sporazumom koji je potpisan u Vašingtonu postala članica Intelsata.

3.1. Satelitske orbite (top)

Satelit se sa zemlje lansira u svoju orbitu pomoću rakete. Orbita predstavlja trajektoriju koju satelit opisuje u prostoru pod uticajem prirodnih sila, kao što su gravitacija prema Zemlji i drugim tijelima. Orbita može biti kružna i eliptična kao što je prikazano na slici 3.1.

Slika 3.1

Kod eliptične orbite apogej predstavlja tačku orbite koja je najviše udaljena od centra Zemlje, a perigej njenu tačku čije je rastojanje najmanje od centra Zemlje. Visina apogeja i perigeja mjeri se od površine Zemlje.

U zavisnosti od izbora orbite satelita i njegovog relativnog kretanja u odnosu na Zemlju, razlikuju se tri vrste satelita.

Sinhroni satelit čija je srednja zvjezdana perioda obrtanja Zemlje oko njene osovine iznosi 23 sata i 56 minuta.

Prema tome, sinhroni satelit za ovo isto vrijeme napravi jedan obrt oko centra Zemlje.

Subsihroni satelit je tako lansirani satelit koji ima periodu obrtanja oko Zemlje 12 sati. To znači da on približno u toku 24 sata dva puta prođe kroz istu tačku iznad Zemlje.

Stacionarni satelit je sinhroni satelit kod koga je orbita kružna sa centrom u centru glavnog tijela (Zemlje). Ravan orbite ovakvog satelita, poklapa se sa ekvatorijalnom ravni Zemlje. Poluprečnik orbite ovih satelita iznosi 42.241 km (visina iznad Zemlje 35.871 km). Ako je smjer satelita isti sa smjerom kretanja Zemlje (zapad-istok), trajanje jednog perioda okretanja će biti 86.400 sekundi pa će satelit relativno mirovati iznad određene tačke na ekvatoru. U tom slučaju se govori o geostacionarnom satelitu kao specijalnom slučaju sinhronog Zemljinog satelita.

I baš to “mirovanje” omogućuje da antene zemaljskih satelitskih stanica, koje šalju i primaju signale, mogu biti usmjerene na određenu tačku neba. To pak znači da prijemnici mogu biti jednostavni za rukovanje i jeftini. Kod vještačkih satelita gravitacija se iskorištava kao centripetalna sila, te uz potrebnu kružnu brzinu može prisiliti satelit na kruženje npr. oko Zemlje.

U geostacionarnoj orbiti se danas nalaze na stotine aktivnih satelita koji rade u velikom rasponu frekvencija i koriste se za razne namjene: za vojne svrhe, meteorologiju, navigaciju, ispitivanje zemaljskih resursa, istraživanje svemira, brzi prenos podataka (računarske mreže), biznis vijesti, edukacija u ruralnim predjelima itd. Danas se uz pomoć satelita održava najveći svjetski automat – telefonija, kako fiksna tako i mobilna sa oko dvije milijarde korisnika.

Samo jedan mali dio satelita, sateliti koji vrše prenos RTV programa, najaktuelniji su za široku upotrebu u masovnim mediima, a na skoro milijardu svjetskih televizora sasvim uobičajeni su ”živi” prenosi svjetskih događaja (vijesti, olimpijade, ratovi …) Na slici 3.2 prikazan je položaj satelita koji se nalaze u geostacionarnoj orbiti.

Slika 3.2

Ako na nekoj poziciji ima više satelita, to se onda zove kompozicioniranje satelita na jednu poziciju. Takav je slučaj sa satelitima Astra na 19,20E i HotBird na 13,0E. Obično su sateliti smješteni u zamišljenu kocku sa dužinom stranica 100 km.

3.2. Dijelovi satelita (top)

Satelit je sastavljen iz dva osnovna dijela to su platforma i teret. Namjena platforme je podrška teretu i osiguranje njegovog normalnog rada.

Teret zavisi o vrsti namjene za koju je satelit napravljen i potrebna mu je podrška platforme. Kod komunikacionih satelita teret se sastoji od određenog broja transpordera sa odgovarajućim antenskim sistemima. Transporder predstavlja kombinacija prijemnika, konvertora frekvencija i predajnika. Tipična izlazna snaga predajnika na transporderima se kreće od 5 do 20W i u posebnim slučajevima može biti i veća. Širina jednog kanala (bandwidth-a) na transporderu je u rasponu 36-72 MHz, a emitovanje se vrši na frekvencijama L, C, Ku i Ka bandu-a.

Antenski sistemi na komunikacionom satelitu imaju nekoliko parabola odnosno paraboličnih antena. Jedna antena služi za primanje programa sa Zemlje, a druga za reemitovanje tih istih programa natrag na Zemlju, kao i za primanje komandi iz kontrolne satelitske stanice na Zemlji kojom se upravlja satelitom. Na slici 3.3 je prikazan izgled jednog tipičnog komunikacionog satelita. U cilju što kvalitetnijeg pokrivanja sa signalom pojedinih dijelova Zemljine površine, većina komunikacionih satelita sadrži dva predajna snopa i to istočni i zapadni.

Slika 3.3

Platforma uključuje brojne podsisteme:

• Pogonski podsistem tako uključuje električni ili hemijski motor koji satelit postavi na njegovu stalnu poziciju, kao i male pogonske motore pomoću kojih satelit održava svoju putanju po orbiti. Satelite izbacuju iz orbite gravitacione i magnetske sile, te sunčev vjetar. U tom slučaju uključuju se pogonski motori koji satelit vraćaju u njegovu pravilnu orbitu.
• Podsistem napajanja električnom energijom proizvodi električnu energiju iz solarnih ćelija, koje su na spoljnoj strani satelita, a ona se pohranjuje u akumulatore koji osiguravaju energiju kada sunce ne sija na solarne ćelije. Električna energija je potrebna za rad različitih podsistema i tereta satelita.
• Strukturni podsistem služi za ublažavanje mehaničkog stresa kod lansiranja, te djeluje kao čvrsto, stabilno postolje, na koje su pričvršćeni drugi dijelovi satelita.
• Podsistem toplinskog nadzora održava aktivne dijelove satelita dovoljno hladnima za pravilan rad. To postiže tako da toplinu, koju satelit proizvodi u radu, preusmjeri u svemir.
• Podsistem za nadzor položaja osigurava da je satelit stalno u pravilnoj putanji i pravilno usmjeren. Kad satelit izađe iz pravilnog položaja, podsistem za nadzor položaja uključuje pogonski podsistem, koji satelit vrati u pravilan položaj.
• Podsistem za telemetriju i vođenje omogućava komunikaciju sa zemaljskim nadzornim stanicama iz kojih se vrši nadzor za pravilan rad satelita.

3.3. Frekvencijski opsezi satelita (top)

U tabeli 3.1 su dati podaci sa svim frekvencijama koje se koriste u satelitskim komunikacijama.Većina telekomunikacionih satelita radi u tzv. C-bandu (3,7-4,2 GHz), ali je za evropsku RTV isključivo zanimljiv Ku-Band (10,7-18 Ghz), odnosno njegov dio od: 10,7 do12,75 Ghz. Grafički prikaz frekvencijskih opsega C i Ku-banda prikazan je na slici 3.4.

Slika 3.4

Zbog povećanja broja satelita u geostacionarnoj orbiti, da bi se stvorila mogućnost emitovanja sa iste pozicije u orbiti, Ku-band je podijeljen na dva dijela: viši (high) i niži (low).

Sa početkom emitovanja u višem opsegu Ku-banda, došlo je do izmjena u proizvodnji prijemne satelitske opreme, prvenstveno niskošumnih konvertora i satelitskih prijemnika. Ovo je u stvari glavni razlog što većina postojećih korisnika, ne može pratiti satelitske programe koji se emituju u višem dijelu Ku-banda, tako da moraju zamijeniti niskošumni konvertor i satelitski prijemnik.

3.4. Zone pokrivanja satelitskim signalom (top)

Teoretski gledano ako bi predajna antena na satelitskom predajniku emitovala podjednako u svim pravcima, ona bi mogla da pokriva oko 40% Zemljine površine.

Međutim predajna antena na satelitu ne emituje podjednako u svim pravcima, već je usmjerena na užu oblast što predstavlja tzv. servisnu zonuodređenog transpordera na komunikacionom satelitu kao što je prikazano na slici 3.5.

Slika 3.5

Koristeći usmjerenost predajne antene na satelitu, postiže se da se elektromagnetni talasi ne šalju svuda, čak i tamo gdje su nepotrebni, već da se šalju prema području za koje je namijenjeno emitovanje signala sa satelita. Time se jednovremeno štedi energija, te se sa raspoloživom snagom predajnika postiže znatno bolji prijem u zoni pokrivanja, na račun slabijeg prijema van zone pokrivanja.

Snaga prijemnog signala na mjestu prijema najčešće se daje u dBW (decibel vat), npr. 36 dBW, i obilježava se sa EIRP (Effective Isotropic Radiated Power). To pokazuje za koliko decibela je u datom mjestu prijema, snaga prijemnog signala veća, nego li da je emitovanje obavljeno izotropskim radijatorom snage 1W. Svaka 3 dBW predstavljaju dva puta veću snagu.

Dijagram zone pokrivanja važan je elemenat kod odabiranja satelitske opreme, a posebno je važan za pravilan izbor veličine satelitske prijemne antene. Što je signal slabiji, to je potrebno imati veću antenu i osjetljiviji LNB. Neki proizvodači antena često daju dijagrame zona pokrivanja za pojedine satelite i područja, i na tim dijagramima, pored oznake za jačinu prijemnog polja na zemlji, naznačavaju i prečnik antene za određeni satelit.

Na slici 3.6-a >prikazana je zona pokrivanja satelita Hotbird 1. Iz dijagrama se vidi da je njegova prva servisna zona (najjače polje satelitskog signala na zemlji) podešena da pokriva sa kvalitetnim signalom 49dBW većinu evropskih zemalja. Za očekivati je da je jačina polja u nekim djelovima Francuske, Njemačke, Holandije, Belgije, Švajcarske 52-53 dBW, što znači da se programi sa ovog satelita mogu primati sa veoma malim satelitskim antenama prečnika od 45-55 cm.

Iz dijagrama sa slike 3.6-a takođe je vidljivo da se naša zemlja nalazi u prvoj servisnoj zoni satelita Hotbird 1, što znači da se sa našeg područja mogu primati signali sa ovog satelita veoma kvalitetno i sa skromnijom prijemnom opremom.

Ako se pogleda dijagram na slici 3.6-b, može se primijetiti da se naša zemlja nalazi na kraju servisne zone satelita Eutelsat 2F3, što ne znači da nije moguće pratiti programe sa tog satelita, ali će prvenstveno biti potrebna veća antena.

Slika 3.6

Iz ova dva primjera vidi se da je dijagram zone pokrivanja veoma važan faktor za dobar prijem satelitskog signala na zemlji, te da se o ovim parametrima mora voditi računa prilikom odabiranja opreme za KDS. 

3.5. Polarizacija satelitskog signala (top)

Sistem polarizacije satelitskog signala je veoma važan parametar u satelitskoj tehnici, tako da u svim tabelama satelitskih kanala tip polarizacije je obavezan podatak. Polarizacija je postala posebno važna jer je u orbiti svakim danom sve više komunikacionih satelita, tako da je veoma važno da susjedni kanali sa dva satelita budu u različitoj polarizaciji.

Pravilnim izborom i vrstom polarizacije povećava se i broj kanala na samom satelitu, bez mogućnosti da jedni drugima smetaju.

Postoje dvije vrste polarizacije koje se najčešće primjenjuju u emitovanju satelitskog signala a to su: cirkularna ili kružna i linearna polarizacija.

Kod cirkularne polarizacije (slika 3.7) na izlasku iz predajne antene vrši se posebna elektromagnetna obrada satelitskog snopa tako da elektromagnetni talasi izlaze iz predajnika kružeći u smjeru kazaljke na satu (desna cirkularna polarizacija) ili obratno (lijeva cirkularna polarizacija).

Slika 3.8

Prepoznavanje-detekcija desne ili lijeve cirkularne polarizacije obavlja se na samom ulasku signala u niskošumni konverter – LNB, pomoću, mikrotalasne skretnice kada se moraju koristiti dva LNB-a, ili polarizatora o kojem će posebno biti riječi.

Cirkularna polarizacija se jedno vrijeme primjenjivala za emitovanje satelitskog signala isključivo u C-bandu, ali zbog ranije navedenih razloga (velika zauzetost frekvencijskog spektra u geostacionarnoj orbiti) u posljednje vrijeme se primjenjuje kao sistem za polarizaciju i u Ku-bandu.

Kod linearne polarizacije (slika 3.8), koja može biti horizontalna ili vertikalna, takođe se obrada signala vrši na izlasku iz satelitskog predajnika, tako da je satelitski snop određenog satelitskog kanala, do servisne zone na zemlji zakrenut vertikalno ili horizontalno, u zavisnosti od vrste polarizacije. Polarizacija je izvršena promjenom smjera električnog polja na izlasku iz satelitskog predajnika. Ako je smjer električnog polja paralelan sa površinom Zemlje, onda je signalhorizontalno polarisan, ako je smjer polja normalan na površinu Zemlje, onda je signal vertikalnopolarisan.

I kod linearne polarizacije detekciju, da li se radi o horizontalnoj ili vertikalnoj polarizaciji, vrši mikrotalasna skretnica ili polarizatora na samom ulasku u LNB.

Na satelitskim niskošumnim konverterima, posredstvom odgovarajućih dielektričnih dodataka, može se izvršiti pretvaranje cirkularne polarizacije u linearnu. U tom slučaju lijeva cirkularna prelazi u vertikalnu, a desna cirkularna u horizontalnu polarizaciju

3.6. Emitovanje i prijem satelitskog signala (top)

Komunkaconi sateliti se mogu koristiti za ostvarivanje dvosmjernih (uplink-downlink) ili jednosmjernih (downlink) veza.

Dvosmjerne satelitske veze se koriste kao radio-relejne satelitske veze između pojedinih zemalja i služe za razmjenjivanje RTV programa, direktnih prenosa važnih svjetskih događaja kao i za javni telefonski saobraćaj.

Na slici 3.9 je prikazana dvosmjerna veza između Crne Gore, Sjedinjenih Američkih Država i Brazila.

Slika 3.9

Iz glavne satelitske stanice u Crnoj Gori, posredstvom satelitskog predajnika, na posebno rezervisanoj frekvenciji iz opsega 12,750-13,250 GHz (uplink) emituje se signal do transpordera na satelitu na kojem je zakupljen određen broj kanala (širina jednog kanala je 36-72 MHz). U satelitskom transporderu se vrši translacija tih kanala u frekvencijski opseg 12,500-12,750 GHz(downlink) i oni se emituju natrag na Zemlju prema glavnim stanicama u SAD i Brazilu. Sa ovih glavnih stanica na frekvenciji za uplink dolazi određen broj kanala na isti transporder koji ih poslije translacije na frekvenciju downlink emituju prema glavnoj satelitskoj stanici u Crnoj Gori.

Ovakav sistem prenosa se koristi kao fiksna dvosmjerna satelitska veza između više zemalja prvenstveno za potrebe javnog telefonskog saobraćaja, specijalne TV prenose i video konferencije.

Sama organizacija telekomunikacionog saobraćaja, dodjela kanala i slično, može se izvršiti na više načina. Jedan od sistema koji se koristi je STAR (Satellite Telecommunication with Automatic Routing) kome je osnovna namjena da se ograničen broj satelitskih kanala iskoristi što racionalnije. Karakteristike ovog sistema su:

• Kanali nijesu fiksno dodijeljeni specifičnim stanicama. Ako je dakle jedan kanal slobodan, on može biti iskorišten od druge stanice.
• Svaka zemaljska stanica ima određen broj kanala na raspolaganju. Kanal u kome se ne vrši prenos ne emituje se.
• Da bi se omogućilo ovo posljednje, primijenjen je ”start-stop” sistem koji se brine za pravilno sprečavanje i osiguravanje emitovanja.Sve zemaljske stanice povezane su permanentno s kontrolnom stanicom preko veze za prenos podataka. Za ovu vezu je, da bi se osigurala što veća  ekonomičnost, primijenjen vremenski multipleksni sistem.
• Jednosmjerni satelitski prenos je manje tehnički zahtjevan od dvosmjernog. Ovaj sistem se koristi za satelitsku distribuciju RTV signala tzv. DBS (Direct Broadcast Service). Sistem prenosa je prikazan na slici 3.10.

Slika 3.10

Signal iz stanice za zemaljsku RTV difuziju dovodi se do glavne zemaljske stanice za satelitsku distribuciju. Ova veza se realizuje optičkim kablom ili radio-linkom. Signal se zatim moduliše na noseći talas čija je frekvencija u dijelu predviđenom za uplink 12,750-13,250 GHz, i kao takav se emituje usmjerenom antenom prema satelitu na kojem je medijska kuća zakupila kanal. Na satelitskom transporderu ovaj signal se transponuje u jedan kanal sa frekvencijom za downlinkkoja je npr. za Ku-band 10,700-12,500 GHz (vidi tabelu 3.1), i kao takav se reemituje sa usmjerenom antenom prema Zemlji.

Da bi se ovaj signal na Zemlji mogao primiti i detektovati, potrebno je da prijemna satelitska antena bude usmjerena na ovaj satelit i da je satelitski prijemnik podešen na frekvenciju datog transpordera.

Kod satelitskih sistema za individualni prijem potrebna je satelitska antena određenog prečnika, niskošumni pretvarač i satelitski prijemnik. Ako se radi o većim poslovnim objektima (hoteli, odmarališta, škole, bolnice) ili zgradama za stanovanje, onda se primjenjuju sistemi za zajednički prijem koji sadrže jednu ili više satelitskih antena i veći broj satelitskih prijemnika, kao i prateću tehničku opremu za ovu vrstu distribucije satelitskog signala.

Kod kablovske distribucije, u sklopu glavne stanice (Head end-a), postavlja se prijemna satelitska oprema za više satelita a zatim se poslije posebne obrade vrši distibucija prema krajnjim korisnicima.

Do prije nekoliko godina u satelitskoj tehnici se koristila analogna tehnologija kako u emisionim tako i u prijemnim satelitskim uređajima. Mada je ovaj sistem imao veliki značaj u razvoju satelitske tehnologije, kod istog su postojala velika ograničenja u broju kanala za prenos i emitovanje.

Prvo eksperimentalno emitovanje satelitskog signala u digitalnoj tehnici obavljeno je u aprilu 1993. godine u Njemačkoj. Tada je emitovano deset satelitskih programa preko jednog transpordera na satelitu Kopernikus 2 (28.50E). Sistem digitalnog prenosa zbog svojih prednosti doživio je veliku ekspanziju tako da se predviđa da će do 2010. godine svi sateliti emitovati u digitalnoj tehnici.

Broj digitalnih programa (zbog manjeg frekvencijskog opsega nastalog kompresijom signala slike) znatno je veći od analognih, tako da je u jednom satelitskom transporderu moguće složiti i emitovati više različitih digitalnih kanala za razliku od analognih kojih ima značajno manje.

Samim tim, moguće je ostvariti i značajno veći kapacitet, izbor, modalitet i broj raspoloživih kanala, dostupnih za gledanje na jednoj satelitskoj poziciji odnosno frekvenciji.

Primjera radi, analognih FTA TV (free-to-air ili slobodnih) kanala na Astri 1 i Hot Birdu ima oko 60, dok je digitalnih FTA TV programa na istim satelitima oko 300. Ako se tome doda i značajan broj od 50-100 digitalnih FTA radio programa istog kvaliteta, razlika je još veća.

Sami satelitski prijemnici za prijem digitalnih programa su isto tako drugačijeg modaliteta, a osnovna je razlika da nijesu (kao analogni) nužno vezani za jedan oblik kodiranja signala, te time daju veću slobodu izbora programa za gledanje. Tu je i cijeli niz dodatnih mogućnosti, kao što su puno brži i kvalitetniji izbor teleteksta, značajno povećanje kvaliteta slike i zvuka (format slike 16:9 ili widw screen, te Dolby Surround / Dolby Digitalitd.)

3.7. Kodiranje satelitskog signala (top)

Jedan od osnovnih problema na koji su naišle komercijalne televizije je taj kako naplatiti gledanje programa, a da se istovremeno zaštite od neovlašćenog pristupa programima onih gledalaca koji nijesu platili ogovarajuću nadoknadu-pretplatu.

Sistem zaštite je teško provesti kod televizija koje svoj program emituju posredstvom zemaljskih predajnika. U našoj zemlji je to riješeno na način obavezne RTV pretplate koja se naplaćuje uz telefonski račun.

Kod satelitske i kablovske televizije operater je u mogućnosti da na poseban način prije emitovanja obradi signal ubacivanjem određenog koda u video i audio signal, tako da gledalac (koji u ovom slučaju mora biti pretplatnik) može gledati program posredstvom uređaja-dekodera koji će ”prepoznati” dolazni kod (specifičan za određenu TV stanicu ili kabl-operatera), te sliku i ton dovesti u izvorno stanje.

Kodiranje (skremblovanje) je prvi put demonstrirano 1971. godine na način da se sa video signala ukidao dio za sinhronizaciju slike koji se kasnije posebno generisao u posebnom uređaju kod samog korisnika ili kod provajdera.

Na slici: 3.11 je prikazan jedan od načina kodiranja-skemlovanja televizijske slike koji je u početku bio osnova za sve vrste kodiranja, a na osnovu kojeg su se kasnije razvili mnogi sistemi za kodiranje satelitskih programa.

Slika 3.11

Radi se o sistemu koji je bio poznat pod nazivom ”seci pa miješaj”. Slika iz televizijskog studija(A) prolazi kroz sistem za skemblovanje, koji se sastoji iz prvog djela (B) u kojem se slika dijeli na devet jednakih djelova, dok se iz posebnog kod generatora istog momenta generiše kod pravilnog slaganja sličica. U našem slučaju to je kod: 715429386. Tako pripremljena slika odlazi u drugi dio sistema za skemblovanje (C) u kojem se dijelovi slike nepravilno miješaju sa posebno generisanim kodovima iz kojih je izuzet pravilan kod 715429386. U većini slučajeva u isto vrijeme vrši se i kodiranje tona pomjeranjem tonskih djelova signala sa određenom zakonitošću, što se takođe definiše određenim kodom koji se postavlja u tonski signal.

Ovako obrađen signal prosljeđuje se satelitskom predajniku na zemlji koji ga na uplinkfrekvenciji doprema do određenog transporedera na satelitu. Transporder sa satelita emituje ovaj signal prema zemlji na downlink frekvenciji i kao takvog ga primaju sve satelitske antene koje su usmjerene na taj satelit.

Primljeni signal prolazi kroz LNB i dolazi u satelitski prijemnik (D), ali su slika i ton neupotebljivi sve dok signal ne prođe kroz dekoder (E) koji sa kartice preuzima kod za pravilno slaganje slike i tona. Poslije obrade u dekoderu dobija se normalna slika na ekranu televizora (F) kod gledaoca.

Ovaj primjer kodiranja je dosta uprošćen, ali zato treba imati u vidu da je on u praksi, pogotovo kod digitalnog sistema emitovanja, daleko komplikovaniji, jer digitalno obrađen signal pruža daleko više mogućnosti za pravljenje kodnih kombinacija čiji broj može poprimiti milionske vrijednosti.

Izvod iz trećeg poglavlja knjige PRAKTIKUM KABLOVSKE TELEVIZIJE autora Kemala Dervića

COBISS.CG-ID 9260560